فشار خون بارداری ، پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری

در مطلب قبلی عارضه فشار خون و راه های پیشگیری و درمان آن را به طور کامل بررسی نمودیم . در این مقاله می خواهیم درباره فشار خون در دوران بارداری نکاتی را بیان کنیم . فشار خون بارداری تا حدی مهم است که باید به صورت منظم و پیاپی کنترل شود .  فشار خون بالا در دوران بارداری بیش از ۱۰ تا ۱۵ درصد مادران باردار و جنین‌هایشان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. به طور کلی فشار خون نرمال بارداری برای خانم ها بین ۱۱ روی ۷ و ۱۲ روی ۸ است.

 

با توجه به این موضوع ، هنگامی که فشارخون خانم باردار (که قبل از دوران بارداری فشار خونش طبیعی بوده) دو مرتبه در یک هفته بالاتر از ۱۴ بر روی ۹ برود ، احتمال ابتلا به بیماری “پره اکلامپسی” داده می‌شود . سنجش فشار خون هر فرد با توجه به شرایط بدنی و فردی او انجام می‌پذیرد ، چرا که علاوه بر تفاوت های جسمی و متابولیسمی ، ممکن است افراد در موقعیت‌های خاص و استرسی باشند که موجب بروز نوسان در فشار خونشان خواهد بود. تنها با اندازه گیری فشارخون و بدون بررسی علائم دیگر نمی‌توان به طور قطع درباره ابتلا به پره اکلامپسی نظری داد.

 

 

پره اکلامپسی چیست؟؟

افزایش فشار خون مادر در دوران بارداری ، هنگامی که با علایم ورم و وجود پروتئین در ادرار همراه باشد، پره اکلامپسی نامیده می شود. این عارضه با نام های توکسمی و مسمومیت حاملگی نیز شناخته شده است. فشار خون بارداری و پره اکلامپسی ، یکی از بارزترین و رایج‌ترین مشکلات در دوارن بارداری است. این عارضه یکی از سه دلیل بسیار مهم در مرگ مادران باردار است. ( دو عامل دیگر مرگ مادران باردار ، خونریزی و عفونت هستند )

 

پره اکلامپسی یا همان مسمومیت حاملگی باعث بروز عوارض بسیاری در مادر و جنین می‌گردد. این بیماری به طور معمول بعد از هفته بیستم باردا‌ری رخ می‌دهد. فشار خون سیستولیک بیشتر از ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا دیاستولیک بیشتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه به همراه دفع پروتئین با ادرار ( پروتئینوری ) ، از نشانه‌های قابل تشخیص پره اکلامپسی است. می‌توان گفت به طور متوسط از میان هر چهار خانم باردار که مبتلا به فشارخون بارداری هستند یکی از آن‌ها به مسمومیت دوران حاملگی مبتلا می‌گردد.

 

علائم پره اکلامپسی

• سردرد
• اختلالات بینایی ( تار شدن دید )
• تورم دست و صورت
• درد و سوزش سردل
• تهوع و استفراغ
• سرگیجه

 

 

پیشگیری از ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری

بهتر است مادرانی که تصمیم گرفته‌اند باردار شوند ، اگر دچار اضافه وزن هستند ، قبل از با‌رداری وزن خود را کاهش دهند. وزن بالا در مادران باردار یکی از عوامل مهم در ابتلا به فشارخون بالا یا پره‌اکلامپسی می‌باشد. 

تغذیه مناسب برای مادر در دوران بارداری بسیار مهم است. در این میان از همه مهم تر تغذیه سه ماهه سوم بارداریست. چرا که در این دوره علاوه بر اینکه جنین بزرگ‌تر و گرسنه‌تر شده ، فرآیند رشد مغز جنین نیز سریع‌تر شده است.  به همین دلیل است که بسیار تاکید می‌گردد ، خانم باردار ، حتما در این دوره با متخصص تغذیه برای داشتن بهترین رژیم بارداری ، مشورت نماید.

 

-در مورد رژیم دوران بارداری در لینک زیر اطلاعات بیشتری کسب کنید :

-رژیم دوران بارداری

 

 

انواع فشار خون در دوران بارداری

-فشار خون مزمن

فردی که قبل از بارداری یا قبل از هفته بیستم ، فشار خون بالایی داشته ، دچار فشارخون مزمن است و نمی‌توان آن را به دوران بارداری مربوط دانست. البته شاید حاملگی باعث تشدید میزان بالا بودن فشارخون شود. در بعضی از موارد خانم ها تا وقتی باردار نشده‌اند و میزان فشار خون آن‌ها به بهانه باردار‌ی مرتبا اندازه گیری نشده ، اطلاعی از ابتلا به عارضه فشارخون ندارند.

 

-فشار خون بارداری

بعضی از خانم‌ها در اواخر دوران بارداری دچار فشار خون بالا می‌شوند. می‌توان گفت بروز این عارضه تا حدودی طبیعیست . ولی مرتبا باید کنترل شود و علائم موجود با علائم پره اکلامپسی مقایسه و بررسی شود.

 

 

-فشار خون ناشی از مسمومیت بارداری (توکسمی یا پره اکلامپسی)

در این حالت اگر درمان صورت نگیرد ، جنین و مادر از این عارضه دچار آسیب خواهند شد. 

 

 

 

علائم بیماری فشار خون بارداری ( پره‌ اکلامپسی )

اگر علائم فشار خون بالا را بشناسیم ، به محض مشاهده آن‌ می‌توانیم با کنترل بیشتر ، پی به بالا بودن فشار خون در فرد شویم. از آن گذشته با مقایسه اندازه فشار خون مادر در دو نوبت ، که به فاصله حداقل چهار ساعت باشد ، می‌توان پی به این برد که این فشار خون بالا طبیعی یا از علائم مسمومیت بارداری می‌باشد.

 

اگر نتیجه هر دو اندازه گیری ، عددی بالاتر از ۱۴ برای ماکسیمم و عدد ۹ یا بیشتر از آن را برای مینیمم نشان می‌داد ، شرایط و علائم حاکی از ابتلا به مسمومیت بارداری است. اگر در اندازه گیری دوم فشار خون بالا ، رفته رفته کاهش یافته بود ، نشان می‌دهد که فشار خون بالا در اندازه‌گیری اولیه ، طبیعیست و مربوط به عوارض بارداری می‌باشد.

 

 

-دفع پروتئین همراه با ادرار

کلیه نقش یک فیلتر یا همان صافی را در بدن انسان به عهده دارد. این فیلترینگ به این صورت انجام می‌شود که کلیه مواد لازم و مفید برای بدن را جذب و مواد زائد و سموم را دفع می‌کند. انجام آزمایش ادرار به طور قطعی می‌تواند مقدار پروتئین دفع شده همراه ادرار را اندازه‌گیری نماید. در صورتی که خانم باردار مشکوک به ابتلا به عارضه پره‌ اکلامپسی باشد در فواصل بیست و چهار ساعته مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

مصرف بیش از حد غذاهای حاوی پروتئین نیز می‌تواند دلیلی برای دفع پروتئین همراه با ادرار باشد ، بنابراین با پیروی از یک رژیم حاملگی سالم همه چیز را تحت کنترل داشته باشید.

 

-بروز تورم

به طور کلی در دوران بارداری بروز مقداری ورم طبیعی است. این پدیده در حدی می‌باشد که حتی ممکن است کفش‌هایی که تا قبل از بارداری کاملا اندازه پاهای شما بوده‌اند ، به‌علت ورم پاها ، برای شما تنگ شوند. اما تورمی که می‌توان آن را از علائم مسمومیت بارداری یا پره‌ اکلامپسی دانست بیشتر در صورت ، اطراف چشم‌ها و دست‌ها اتفاق می‌افتد.

اکثر پزشکان به دلیل طبیعی بودن بروز تورم در بارداری متورم شدن دست و صورت را دلیلی قطعی برای بروز مسمومیت بارداری نمی‌دانند و برای اطمینان بیشتر به بررسی علائم دیگر می‌پردازند. بهتر است برای جلوگیری از تورم بیشتر در بارداری ، از نشستن‌های طولانی مدت پرهیز شود.

 

-افزایش وزن به صورت ناگهانی

به صورت معمول حداکثر مقدار افزایش وزن در دوران بارداری هفته‌ای یک کیلوگرم است. افزایش ناگهانی وزن بیشتر از یک کیلوگرم در یک هفته می‌تواند علامت بروز پره‌ اکلامپسی باشد. این اضافه وزن بدلیل تجمع آبی است که از طریق کلیه‌ها دفع نمی‌گردد. توصیه می‌شود وزن خود را در دوران بارداری مرتبا اندازه گیری نمایید و در صورت مشاهده افزایش ناگهانی وزن پزشک خود را مطلع سازید.

 

–بروز حالت تهوع و استفراغ

تهوع در هنگام صبح ، معمولا بعد از سه ماهه اول بارداری از بین می‌رود. بروز حالت تهوع و استفراغ از اواسط بارداری به بعد ، می‌تواند یکی از علائم فشار خون بالا و ابتلا به بیماری مسمومیت بارداری باشد. البته ممکن است تهوع ، دلایل دیگری نیز داشته باشد . معمولا برای تشخیص قطعی ، علائم دیگر مانند فشار خون و میزان پروتئین دفع شده همراه با ادرار را نیز بررسی می‌نمایند.

 

-درد در ناحیه شکم یا شانه ها

درد شکمی که مربوط به پره اکلامپسی می‌باشد در حوالی کبد ( سمت راست شکم پایین دنده ) پدیدار می‌گردد. این درد شدیدتر از دردهای معمولی ناشی از ریفلاکس معده ، سوزش دل ، مشکلات صفرا یا سوء هاضمه است. همچنین احساس درد در ناحیه کمر ، معده و شانه سمت راست اگر همراه با سایر علائم ذکر شده باشد ، نشانه ابتلا به پره اکلامپسی است.

 

-سر درد و تار شدن دید

سردرد شدید که همراه با حساسیت چشم‌ها به نور می‌باشد می‌تواند یکی دیگر از علائم ابتلا به مسمومیت حاملگی باشد. امکان تار شدن دید و یا پدیدار شدن لکه هایی در جلوی چشم ، حساسیت به نور و یا در مواردی از دست رفتن موقت بینایی نیز وجود دارد. نمی‌توان سردردهای شدید و نبض دار که عمدتا بر اثر میگرن شکل می‌گیرد را نشانه‌ای برای مسمومیت بارداری دانست.

 

 

عوارض فشار خون بارداری 

-کاهش خون رسانی به جفت

اگر جفت به اندازه لازم خون را به جنین داخل رحم انتقال ندهد ، جنین مقدار کمتری اکسیژن و مواد مغذی دریافت می‌کند. این کاهش خون رسانی منجر به کمبود وزن هنگام تولد ، رشد آهسته تر ، تولد زودرس یا در برخی موارد نارس بودن نوزاد شود. در برخی موارد نیز این عارضه باعث بروز مشکلات تنفسی در نوزاد می‌گردد.

 

-زایمان زودرس

فشار خون بارداری می‌تواند عامل مؤثری برای ضروری شدن زایمان زودتر از موعد یا زایمان زودرس شود. البته در مواردی انجام زایمان زودرس برای جلوگیری از وارد آمدن آسیب بیشتر به مادر است.

 

-جدا شدن زودتر از موعد جفت

فشار خون بارداری ( پره‌ اکلامپسی ) خطر جداشدگی زودرس جفت را بسیار افزایش می‌دهد. هنگامی که جفت از دیوار داخلی رحم قبل از زمان مناسب جدا می‌شود به اصطلاح جفت نارس جدا شده است. این عارضه با خون ریزی شدید همراه است و وارد آمدن صدمه به جفت را باعث می‌گردد.

 

-بروز بیماری‌های قلبی عروقی

ابتلا به پره اکلامپسی ( مسمومیت بارداری ) خطر بروز بیماری‌های قلب و عروق را برای مادر پس از زایمان افزایش می‌دهد. اگر مادر دچار پره اکلامپسی ( مسمومیت بارداری ) ، یا تولد یک نوزاد نارس و یا سقط شده باشد احتمال ابتلا به بیماری قلب و عروق به شدت افزایش می‌یابد.

 

برای دوری از خطر بروز بیماری های قلبی و عروقی پس از زایمان بهتر است مادر در کاهش وزن و بازگشت به وزن ایده‌آل تلاش بیشتر نماید . همچنین میل نمودن میوه‌ها و سبزیجات ، به علاوه ورزش اصولی و منظم توصیه می‌گردد. ترک سیگار یک معجزه برای رهایی از خطر بروز بیماری پره اکلامپسی و بیماری‌های قلب و عروق می‌باشد.